اپيكوريسم

به عقیده‌ی اپيکور، اختلالاتی که تعادل روانی را به مخاطره می‌اندازد و مانع نیکبختی انسان می‌شود، بیم از خدایان و ترس از مرگ است. هر کس که می‌خواهد سعادتمندانه زندگی کند، باید بر ترس خود از خدایان و مرگ چیره گردد. بنابراین تمام معنای فلسفه‌ی نظری چيزى جز این نيست که این هدف در زندگی عملی مشخص فرد برآورده شود.

در مورد بیم از خدایان، اپیکور معتقد بود که این نتیجه‌ی پنداری باطل است. زیرا خدايان در رويدادهای جهان ما نقشی ندارند و بويژه نمی‌توان آنان را هدايت‌کنندگان زندگی انسان به حساب آورد. طبق فلسفه­ی اپيکوری، خدايان در مکان­هايی ميان جهان­های جداگانه جای دارند و در آنجا زندگی بی‌دغدغه و رستگارانه‌ای را می‌گذرانند، بدون اينکه در حوادث زمينی دخالت و در سرنوشت انسان شرکت کنند. اگر خدایان در زندگی زمینیان دخالت می­کردند، دیگر ذات‌هایی کامل نمی­بودند، چرا که از منظر اخلاقی، مسئول کژی‌ها و کاستی‌های زندگی زمینیان می‌بودند.

اپیکور می‌پرسید: «یا خدا می‌خواهد پلیدی را در جهان از میان بردارد و نمی­تواند، پس ناتوان است. یا می­تواند و نمی­خواهد آن را از میان بردارد، پس بد است. یا نمی­تواند و نمی­خواهد، پس هم ناتوان است و هم بد و در هر صورت شایسته­ی خدایی نیست. و سرانجام اگر خدا می­خواهد و می­تواند پلیدی را از میان بردارد، این پلیدی از کجاست و چرا از میان نمی­رود؟».

به این ترتیب، اپيکوريان به مشيت و نيز ترس از مجازات خدايی بی­باور بودند. به عقيده­ی آنان، خدايان نه به انسان ياری می­رسانند و نه او را پاداش يا عقوبت می­دهند. به همين دليل قربانی و يا دعا کردن به درگاه خدايان، بی­معناست. بايد ترس از مجازات آن­جهانی را که نمايندگان آموزه­ی ناميرايی نفس ادعا می­کنند، در انسان از ميان برد.

اپیکور بیم از مرگ را نیز بیهوده می­دانست. گفتیم که او در آغاز تحت تاثیر اندیشه­های دمکریت بود. آموزه­های اتميستيک دمکريت، برای اپيکور رهايی بخش بود و با کل صورت تفکر او همخوانی داشت. به عقیده­ی اپیکور، روح نیز مانند کالبد، طبیعتی جسمانی دارد و از اتم­ها ترکیب شده است. استعداد دریافت حسی، خصلتی تصادفی است که از پیوند گذرای اتم­های روح و جسم بوجود آمده است. با مرگ، این پیوند گسسته می­شود و از این طریق توانایی دریافت حسی نیز از میان می­رود. بنابراین اگر مرگ به معنای عدم کامل دریافت حسی باشد، یعنی اینکه با عدم آگاهی و بیدردی همراه است، پس ارتباطی به ما ندارد.

از خبرگزاري آلمان